Het Duizend Sterren Hotel I - Wild kamperen en bivakkeren in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland

Wat is er mooier dan een nacht onder de sterrenhemel? Dus gewoon je slaapzak en slaapmatje pakken en het bos in? Helaas is dat niet zo eenvoudig. Anders dan in de Scandinavische landen is er in Duitsland en het Alpengebied geen zogenaamd "allemansrecht" dat je toestaat je kamp op te zetten waar je maar wilt. Mag ik dan helemaal niet buiten slapen? Een gids.

De wettelijke situatie

Disclaimer: Wij van VAUDE zijn geen juristen. Dit is dus geen juridisch advies. Wel proberen wij voor u het woud van verschillende regels te belichten en u een leidraad te geven hoe u op eigen verantwoordelijkheid kunt beslissen waar u buiten mag slapen en hoe. Alle informatie zonder garantie en onder voorbehoud van wijzigingen in de juridische situatie.

Kamperen of overnachten?

Allereerst is er een groot verschil tussen het opzetten van een kamp (tent, tarp, kote, ...) en daar "kamperen", en gewoon buiten overnachten.

Eerst het goede nieuws voor minimalisten. Als je geen kamp opzet, zijn de voorschriften vaak minder streng. Een nacht in een bivakzak zonder permanent kamp valt meestal in het grijze gebied van het zogenaamde "recht van binnenkomst" en is in ieder geval niet uitdrukkelijk verboden. Een noodbivak, bijvoorbeeld omdat je door dichte mist niet veilig verder kunt in de bergen, is altijd toegestaan. Of je in deze noodsituatie een tent mag opzetten is echter onduidelijk. Op zijn minst loop je het risico dat iemand veronderstelt dat je daar überhaupt van plan was te kamperen, want wie heeft er nu toevallig een tent bij zich?

Een bivak in een rotsachtige omgeving. | Foto: Ralf Gantzhorn (†)

Sioux 100 II kunstvezel slaapzak
€ 90,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Sioux 400 II kunstvezel slaapzak
€ 100,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Sioux 1000 II kunstvezel slaapzak
€ 140,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Sioux 800 II kunstvezel slaapzak
€ 120,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Sioux 400 II XL kunstvezel slaapzak
€ 110,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Sioux 800 II XL kunstvezel slaapzak
€ 130,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Selun 1300 - Kunstvezel slaapzak
€ 250,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Kobel Adjust 500 II kunstvezel slaapzak
€ 110,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Selun 800 - Kunstvezel slaapzak
€ 220,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Selun 500 - Kunstvezel slaapzak
€ 200,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Sioux 400 II S kunstvezel slaapzak
€ 95,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Plangge 400 II outdoor deken
€ 80,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Meglis 300 - Kunstvezel slaapzak
€ 150,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Sioux 800 II S kunstvezel slaapzak
€ 110,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Nieuw ontwikkeld voor REthink recyclingconcept
Meglis 1100 - Kunstvezel slaapzak
€ 200,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Meglis 700 - Kunstvezel slaapzak
€ 175,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Navajo 100 II kunstvezel slaapzak
€ 100,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Alpli Adjust 400 II kunstvezel slaapzak
€ 100,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Navajo 500 II XL kunstvezel slaapzak
€ 130,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Navajo 500 II S kunstvezel slaapzak
€ 110,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal

Kamperen zonder noodsituatie en in het bos is daarentegen het gemakkelijkst. Het is algemeen verboden in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Wil je buiten het bos kamperen, dan wordt het moeilijker. Oostenrijk en Zwitserland staan tenminste legaal kamperen boven de boomgrens in de "alpine woestenij" toe, als het niet om andere redenen uitdrukkelijk verboden is (zie Eigendom & Natuurbehoud). In Oostenrijk verschillen de voorschriften echter van provincie tot provincie. In Duitsland verschilt het kamperen op het zogenaamde open platteland - d.w.z. alles buiten bossen en bebouwde en beheerde gebieden - eveneens van deelstaat tot deelstaat. Alles is mogelijk, van beperkte toestemming tot niet-regulering tot een uitdrukkelijk verbod. Ik moet echter nog steeds de vraag beantwoorden wie de eigenaar is van het open gebied voordat ik met een gerust hart mijn tent kan opzetten.

Duidelijk geval: alpine woestenij | Foto: Ulf Kühner

Privé of openbaar?

Hier is het heel eenvoudig. Je mag niet kamperen op privéterrein zonder toestemming van de grondeigenaar. Maar omdat in de vrije natuur meestal niet te zien is wie de eigenaar is, komt deze voorrang van eigendom neer op een feitelijk verbod. Wat het bivakkeren betreft, ligt het weer moeilijker, omdat het grijze gebied tussen een uitgebreid dutje onder een perenboom in een weideboomgaard en een overnachting daar op zijn minst bestaat.

Kampeerders kunnen echter ook profiteren van de voorrang van privé-eigendom. Als de grondeigenaar instemt met een kamp, is alles in orde. Dus als je de boer vriendelijk vraagt of je op zijn weiland mag kamperen en hem misschien een kleine vergoeding aanbiedt voor zijn vriendelijkheid, kun je het verbod in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland snel omzeilen.

Dit kan zowel een boerenweide als een natuurkampeerterrein zijn. | Afbeelding: Alwin Buchmaier

Natuurbescherming

Ook hier is de juridische situatie eenvoudig. In nationale parken en natuurgebieden is kamperen met overnachting om goede redenen verboden. De gebruiksdruk op natuurgebieden in Midden-Europa kan zeer hoog zijn en een effectieve natuurbescherming kan alleen worden gegarandeerd als de menselijke inmenging tot een minimum wordt beperkt. Het is zinvol om het gebied te betreden onder het motto "je beschermt alleen wat je kent", maar veel overnachtingskampen met al hun negatieve neveneffecten zoals zwerfvuil en uitwerpselen kunnen al snel schade aanrichten. Vooral in Oostenrijk en Zwitserland kunnen overtredingen van deze regel leiden tot zware boetes tot 10.000 euro.

Een noodbivak blijft toegestaan.

Natuurgebieden zijn meestal goed aangegeven op kaarten en met borden en kunnen moeilijk over het hoofd worden gezien.

Ralf Gantzhorn kampeert legaal in het nationale park. Het is toegestaan in de Perito Moreno in Patagonië. | Foto: Ralf Gantzhorn (†)

Legale alternatieven

Gelukkig neemt het aantal bijna-natuurkampeerterreinen of zogenaamde natuurcampings gestaag toe. Dit zijn aangewezen gebieden die voor dit doel beschikbaar worden gesteld door particuliere of openbare instanties. De afgelopen jaren is pionierswerk verricht, vooral in de Eifel, maar ook in Sleeswijk-Holstein en Saksen zijn er mogelijkheden (referenties aan het eind van de tekst).

Een camping op stenen is oncomfortabeler, maar vermindert het risico van beschadiging van gevoelige vegetatie. | Foto: Torsten Wenzler

Het juiste gedrag in het grijze gebied

Niet alles wat niet uitdrukkelijk verboden is, is ook goed. Ongeacht het wettelijke kader doet u er goed aan om uw verantwoordelijkheid tegenover de natuur en het milieu niet te vergeten voordat u uw kamp opslaat of bivakkeert.

Geen open vuur

Kampvuurromantiek of niet. Niet alleen in het bosbrandjaar 2018 moet je afzien van open vuur in de vrije natuur. Zelfs als je geen vuur sticht, laat je sporen achter in de vorm van verschroeide aarde en verdichte grond die je zelf niet ongedaan kunt maken. Als u absoluut niet zonder kampvuur kunt, kunt u het beste een van de schuilplaatsen met vuur of barbecueplaatsen opzoeken die in veel bossen beschikbaar zijn. Levend hout als brandstof is absoluut taboe. Omwille van het milieu moet u ook chemische brandversnellers vermijden en liever leren hoe u met natuurlijke middelen een vuur kunt stoken.

Gebruik bestaande infrastructuur

Als u uw slaapzak en slaapmat uitrolt in een van de hierboven genoemde schuilplaatsen of een zeil vastmaakt aan een ongebruikte bosbouwwagen, kunt u meestal rekenen op meer tolerantie van boswachters, boseigenaren of gebiedsbeheerders dan wanneer u midden in een weiland met wilde bloemen gaat liggen. Steenachtige grond is geschikter voor een bivak of tentenkamp onder de sterrenhemel dan vegetatie die door zijn eigen gewicht kan worden beschadigd.

Een huis in een huis is zeker niet alleen in Bolivia toegestaan. | Foto: Markus Micheler, Pure Biking

Neem niets anders mee dan herinneringen - laat niets anders achter dan voetafdrukken

Dit zou een ijzeren regel moeten zijn voor elk verblijf in de natuur. Je neemt je afval en alle andere restjes mee en je neemt geen levend materiaal mee. Hoe mooi een boeket wilde bloemen ook is als souvenir, het staat nog mooier in een alpenweide dan in een vaas met bloemen thuis. Een klein voorbehoud: vruchten plukken langs het pad zonder de planten te beschadigen is natuurlijk mogelijk. Vooral belangrijk in de herfst: trek nooit paddenstoelen uit, maar knip alleen het vruchtlichaam af, anders wordt het mycelium beschadigd en kan de paddenstoel afsterven.

Hoe poepen in het bos?

Er is zelfs een heel boek gewijd aan dit onderwerp. Menselijk afval voegt altijd voedingsstoffen toe aan anders onvruchtbare bodems. Bovendien breekt toiletpapier in de natuur zeer langzaam af - in tegenstelling tot wat veel mensen aannemen. In Midden-Europa, met zijn dichte infrastructuur, kun je het beste wachten tot je in het volgende dorp of de volgende berghut gebruik kunt maken van het toilet. Als dat niet mogelijk is, begraaf de uitwerpselen en het toiletpapier dan minstens dertig centimeter diep. Een schep is een must. Gebruik zo weinig mogelijk toiletpapier, bij voorkeur enkelvoudig gerecycled papier. Spleten en dergelijke zijn niet geschikt. Ideaal is om het gebruikte toiletpapier gewoon mee terug te nemen en pas in de bewoonde wereld weg te gooien - zoals bijvoorbeeld in veel Amerikaanse nationale parken verplicht is. Walging is hier niet op zijn plaats.

Hutten

Kamperen bij berghutten wordt vaak afgekeurd door hun exploitanten, zelfs als de camping niet op privéterrein ligt en kamperen volgens andere regels is toegestaan. Alleen al uit fatsoen en vriendelijkheid moet u dat op zijn minst even laten weten en misschien zelfs overwegen om in de gezellige hut te gaan eten, zodat de uitbaters ook aan hun trekken komen.

Leugens hebben korte benen - eerlijkheid loont

Als je tijdens de mooiste zonsondergang op een bergweide in een natuurgebied wordt betrapt met een sissend fornuis en dampende pasta, zul je terecht moeilijk kunnen beweren dat het een noodbivak was wegens acute uitputting. Omgekeerd is de kans groot dat de boswachter je gewoon toestaat je tent op te zetten op een geschikte plek in het bos als je het maar vriendelijk vraagt.

De fotograaf noemt zijn werk "home sweet home". Daar hebben we niets aan toe te voegen. | Foto: Ralf Gantzhorn (†)

"Het duizend sterren hotel II - Wild kamperen en bivakkeren in Europakijkt naar de juridische situatie in andere Europese landen.

Bronnen en verder lezen (in het Duits)

Een uitstekende samenvatting van de juridische situatie in Duitsland in de Bergfreunde blog.
Bergzeit legt de situatie in Europa uit.
Allgäuer freigeist Kristian Rath heeft zijn eigen gedachten en komt tot een wat vrijere interpretatie van de juridische situatie.
Natuurkampeerterreinen in de Eifel, Sleeswijk-Holstein en Saksen
De ÖAV splitst de situatie in Oostenrijk uit per provincie ..
... en de SAC in Zwitserland - uiteraard zonder deelstaten ..
... geeft de DAV ook advies.
Een interactieve kaart van alle beschermde gebieden in Duitsland, filterbaar per gebiedscategorie bij het Bundesamt für Naturschutz ..
... hetzelfde voor Zwitserland..
en Oostenrijk geeft hier een overzicht
Deze kaart toont het huidige bosbrandgevaar in Duitsland. Sommige deelstaten bieden regionale informatie, bijv. Thüringen
1Nitetent is begonnen in Duitsland en heeft nu ook primeurs in Ierland, Polen, Wit-Rusland en zelfs Guatemala. Vermeldenswaard zijn ook de gratis aanbiedingen op trekkingtrails.de en de betaalde aanbiedingen op campspace.com, evenals mycabin.eu, dat ook tentplaatsen aanbiedt.
Christo Förster vraagt in deze aflevering van zijn podcast "Free Out": "Wordt wild kamperen vrijgegeven?"

En waarom is dit zo belangrijk voor ons? Omdat! | Foto: Lars Schneider

Allround Taurus XT trekkingtent 4 personen
€ 700,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Hogan UL 2 Personen Lichtgewicht tent
€ 500,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Drive Van Autotent
€ 650,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Arco 2 Personen trekkingtent
€ 280,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Steel Peg 22 cm (6 stuk) - Haringen
€ 5,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering
Drive Pavillon autotent
€ 1.200,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Chapel SUL XT 2 Persoons Lichtgewicht tent
€ 950,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Mark 3 Personen - Expeditietent
€ 1.000,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Badawi 4 personen familietent

Waardering:
100%

1 Review

€ 1.000,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
V Peg 6063 18 cm (6 stuk) - Haringen
€ 8,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering
Allround Chapel XT tent 2 personen
€ 600,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Lizard Seamless 1-2 Personen Lichtgewicht tent

Waardering:
60%

1 Review

€ 650,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Taurus UL 2 Personen - Expeditietent
€ 580,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Drive Van XT 5 Personen - Autotent
€ 1.200,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Titan Pin 15,5 cm (6 stuk) - Haringen
€ 25,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering
Allround Ferret XT trekkingtent 4 personen
€ 550,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal
Lizard Seamless 2-3 Personen Lichtgewicht tent
€ 740,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Mark XT 3 Personen trekkingtent
€ 1.100,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Milieuvriendelijk, regenvrij zonder PFC.
Drive Wing - Autotent
€ 430,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

PVC-vrij materiaal
Cast-Iron Pin 20 cm (6 stuk) - Haringen
€ 30,00
Incl. BTW, excl. verzending gratis levering

Met gerecycleerd materiaal